رساله طراحی مدرسه معماری

فصل اول: بيان موضوع طراحي
1- عنوان
در دنياي امروز مهمترين وظيفه آموزش، قرار دادن فرد در اجتماع از طريق رشد دادن حس مسئوليت شخصي است، به چنان شيوه‌اي كه اجتماع نتايج آن را بيش از مجموع افرادي كه در بر دارد، نشان دهد. افزايش حجم اطلاعات و دانش بشري و همچنين چگونگي انتقال آن به نسلهاي بعد نيز از مسائلي است كه بحث صلي آن به موضوع « آموزش و پرورش» بازگشت دارد.
با توجه و نگاهي دقيق‌تر به شرايط جامعه كنوني ما و بالاخص شرايط آموزشي در سطوح مختلف، كه شامل دو مرحله قبل از دانشگاه و دانشگاه (تحصيلات عالي) مي‌باشد نقش آموزش و پرورش در چكونگي رسيدن دانش آموختگان به مراحل بعدي قابل وجه مي‌باشد.
سيستم آموزش در نظام جديد آموزش و پرورش مشتمل بر چند شاخه مي‌باشد كه يكي از اين شاخه‌هاي شاخه فني حرفه‌اي مي‌باشد كه در اين شاخه، هدف، آموزش و تربيت افرادي مي‌باشد كه با توانايي كسب شده در اين دوره توانايي فعاليت در حرفه‌اي مرتبط با رشته گذراند شده در اين مقطع رت در بستر جامعه داشته باشند. هنرستان‌ها را مي‌توان به عنوان جايگاهي كه در آن دروس نظري كم رنگ مي‌شود اما از ميان نمي‌رود و دروس عملي پررنگ‌تر و اصلي‌تر مي‌باشد تا دانش‌آموزان را در برخورد با حرفه آينده خود آماده نمايد، معرفي نمود.
با نظري جدي‌تر و دقيق‌تر به جامعه و همچنين نقش مهم شاخه فني حرفه‌اي در آموزش افراد در رشته‌هاي مختلف و تاثير اين آموزش در بطن جامعه به عنوان جزيي كوچك از جامعه حرفه‌اي اما كامل كننده آن، طراحي فضايي كه بتواند به نيازهاي فرمي و عملكردي پاسگو باشد، حائز اهميت است.

2- بيان مساله و ضرورت طراحي
طراحي معماري مدرسه همواره بازتاب تغييرات شرايط اجتماعي و مفاهيم آموزشي بوده است. مسلماً تاثير محيط زيست نيز بر افراد بر كسي پوشيده نيست و براي گسترش آن يا معماري كه وراي كاركردگرايي ساده است – انسان بدون شك توجهي خاص براي آن و آگاهي لازم از سلامت روحي كاربران آن دارد. به همين دليل مدارس و مراكز آموزشي كه انسان دوره‌اي طولاني از عمر خود را در آنها سپري مي‌كند، بايد به مكانهاي قابل توجه و جالب، هم براي معماران، هم بر عموم مردم و همچنين براي نهادهاي دولتي و خصوصي كه آنها را اداره مي‌كنند بدل گردند. همچنين واضح است كه تاثير معماري بر آموزش از مدتها پيش امري شناخته شده است و رفتار دانش‌آموزان و دانشجويان و معلمان در رابطه تنگاتنگ با آن قرار دارد.
پرداختن به موضوع طراحي مراكز آموزش حرفه‌اي كه داراي نقشي انكار پذير در آموزش افراد حرفه‌اي براي ورود به جامعه و تبديل آن به يك جامعه حرفه‌اي و در حقيقت تزريق مهارت در همه سطوح كاربردي آن، مسئله‌اي است كه با توجه و دقت در نظم و سازمان دهي و فضاهاي اينچنين كه مشابه كارگاه‌هاي كوچك اما با يك سيستم آموزشي مدون در جامعه موجود مي‌باشند، الزامي مي‌باشد.


3- بيان اهداف
در تعريف طرح مي‌توان گفت كه طراحي مركز آموزش حرفه‌اي و يا به عبارتي ديگر هنرستان موضوع صلي اين پروژه مي‌باشد.
در تعبيري كه گيل (GAIL) از مدرسه دارد، مدرسه يك موسسه اجتماعي است كه در آن ارتباط از يك سو به تحقق وظيفه‌هاي رسمي مدرسه، اخذ تصميم، هماهنگي، تامين قدرت براي رفع نيازها و شكل‌گيري رابطه‌هاي غير رسمي ياري مي‌رساند و از سوي ديگر، به پيشبرد هدفهاي تربيتي درباره جريان‌هاي اجتماعي مانند همكاري، سازگاري و توافق مي‌انجامد.
همچنين از ديدگاه مدرنيسم، مدارس نهادهايي‌اند كه در اجتماعات واقعي داراي موقعيتي خاص هستند، پس زندگي و دوام آن به انجام دامنه وسيعي از كاركرد‌هاي متفاوت اجتماعي وابسته است. مدارس خواستار تربيت دانش‌آموزاني‌اند كه هم داراي تجربه و مهارت‌هاي مفيد و كامل براي موفقيت در زندگي اجتماعي هستند و هم با جمع شدن اين تجربه‌ها امكان شكل‌گيري يك جامعه آرماني به شكلي كه مدرنيسم ترسيم مي‌كند وجود دارد.
با توجه به اين دو ديدگاه مي‌توان اهداف طراحي مدرسه – با يك ويژگي خاص يعني مدرسه آموزش حرفه‌اي – را در طراحي، يك مركز در رابطه‌اي با جامعه در نظر گرفت. اما با در نظر گرفتن ويژگي « آموزش حرفه‌اي » موارد ديگري از جمله حس خود آفرينندگي، استفاده از تكنولوژي اطلاعات و تبديل روحيه مصرف كننده دانش به توليد كننده دانش، را نيز مي‌توان مد نظر قرار داد.

4- مباني نظري عام طرح
به گفته والترگروپيوس، اگر محيط آموزشي بخواهد زمينه‌اي ثمربخش براي نسل آينده باشد، محيط و ساختمانهايش مي‌بايست. .. باشند به تقليد شده.
مطمئناً طراحي و ساخت فضاي مناسب وكارا براي استفاده تفرادي كه نياز به تمركز، تفكر و حتي تفريح دارند بايد به گونه‌اي باشد كه اين نيازها را پاسخگو باشد و در حقيقت چند عملكردي را خواهيم داشت. تعيين طراحي ساخت اصلي كلاسها و كارگاه‌ها بر اساس سيستم آموزشي (سيستم سنتي: معلم محور- سيستم رايج: موضوع محور – سيستم مدرن: شاگرد محور) نيز از نكات مهم به شمار مي‌آيد.
شناخت منطقه و پتانسيلهاي آن و استفاده از مفاهيم حركت، خلاقيت و نوآوري نيز در ايده‌هاي معماري اين پروژه استفاده مي‌شود.



فهرست مطالب:
فصل اول : بیان موضوع طراحی
۱- عنوان
۲- بیان مساله و ضرورت طراحی
۳- بیان اهداف
۴- مبانی نظری عام طرح
فصل دوم: مطالعات پایه
۱- آموزش عمومی
۱-۱- هدف از آموزش
۱-۲- تأثیر آموزش بر فرهنگ
۱-۳- تأثیر فرهنگ بر جامعه
۱-۳-۱- ارزش‌ها و صورتهای پایدار و کهن
۱-۳-۲- ارزش‌ها و صورتهای نیمه پایدار یا سبک
۱-۳-۳- ارزش‌ها و صورتهای زودگذر یا مد
۱-۴- وظایف مدرسه در مقابل فرهنگ
۱-۴-۱- فهم میراث فرهنگی
۱-۴-۲- ارزش سنجی میراث فرهنگی
۱-۴-۳- توسعه و پیشرفت میراث فرهنگی
۲- آموزش و پرورش
۲-۱- تاریخچه آموزش و پرورش در ایران
۲-۱-۱- سیستم آموزشی سنتی
۲-۲- مدرسه در تاریخ معماری ایران
۲-۲-۱- قبل از ورود اسلام
۲-۲-۲- بعد از ورود اسلام
۲-۲-۲-۱- مدارس در دوران اولیه سلجوق
۲-۲-۲-۲- مدارس ایرانی در دوران ایلخانی
۲-۲-۲-۳- دوران طلایی مدارس ایرانی
۲-۲-۲-۴- مدارس دوران صفویه
۲-۲-۳- استخراج ویژگی‌های برجسته معماری ایرانی در طراحی مدارس
۲-۲-۴- مدرسه در تاریخ معماری ایران
۲-۲-۴-۱- بررسی تعدادی از مدارس قدیمی ایران
۲-۲-۴-۱-۱- مدرسه دارالفنون
۲-۲-۴-۱-۲- مسجد مدرسه سپهسالار
۲-۲-۴-۱-۳- مدرسه علیا»‌ی تون (فردوس)
۲-۲-۴-۱-۴- مدرسه علمیه علیا
۲-۲-۴-۲- آموزش و پرورش در دوران معاصر
۲-۲-۴-۲-۱- ایجاد نوعی مقایسه بین شرایط امروز و دیروز
۲-۳- اهداف آموزش و پرورش در ایران
۲-۴- تلفیق آموزش با هنر و علمی شدن هنرها
۲-۴-۱- پیدایش اولین هنرستان‌ها (مراکز فنی حرفه ای) در ایران
۲-۴-۲- اصول آموزش وپرورش در هنرستان‌ها
۲-۴-۲-۱- محتوای آموزش
۲-۴-۳- اهمیت و آموزش فنی حرفه‌ای (هنرستان ها)
۲-۴-۴- اهداف آموزش فنی حرفه‌ای
۲-۵- نقد و بررسی نظام‌های آموزش و پرورش
۲-۵-۱- سیستم آموزشی سنتی (معلم محور)
۲-۵-۲- سیستم آموزش رایج (موضوع محور)
۲-۵-۳- سیستم آموزشی مدرن (دانش‌آموز محور)
۲-۶- مقایسه سیستم‌های آموزشی و انتخاب شیوه آموزشی مناسب
۳- هنر
۳-۱- وابستگی انسان امروز با موضوعات فرهنگی مثل هنر
۳-۱-۱- تعریف فرهنگ
۳-۱-۲- تعریف و منشا هنر
۳-۱-۳- ارتباط فرهنگ- هنر- تمدن
۳-۲- فلسفه هنر- چیستی هنر
۳-۲-۱- تعریف هنر در موضوع
۳-۳- انواع هنر
۳-۳-۱- هنرهای دیداری
۳-۳-۲- هنرهای شنیداری
۳-۳-۳- هنرهای گفتاری
۳-۳-۴- هنرهای آمیخته
۳-۴- هنر زیبا و هنر کاربردی (دوگانگی کاذب)
۳-۵- تعریف هنرهای تجسمی
۴- نوجوانی و جوانی
۴-۱- تعریف جوانی (بررسی روانشناختی گروه سنی جوان)
۴-۱-۱- مشخصه اصلی دوره جوانی
۴-۱-۲- سنین نوجوانی و جوان
۴-۲- رشد جسمی و جنسی (بلوغ)
۴-۳- رشد و تغییرات تفکر در نوجوان و جوان
۴-۴- خلاقیت ویژگی مهم نوجوانان و جوانان
۴-۴-۱- خلاقیت چیست؟
۴-۴-۱-۱- تفکر واگرا
۴-۴-۱-۲- تفکر همگرا
۴-۴-۲- ویژگی‌های نوجوان خلاق
۴-۴-۳- خلاقیت و محیط اجتماعی
۴-۵- روحیات جوان
۴-۵-۱- خود و خودانگاره
۴-۵-۲- عزت نفس
۴-۵-۲-۱- تفاوت عزت نفس در دختران و پسران
۴-۵-۲-۲- عوامل موثر در عزت نفس
۴-۵-۳- شخصیت و عوامل تاثیر گذار برآن
۴-۵-۴- هویت و عوامل شکل دهنده آن
۴-۵-۴-۱- دستیابی به هویت
۴-۵-۴-۲- تعلیق هویت
۴-۵-۴-۳- توقف هویت
۴-۵-۴-۴- پراکندگی هویت
۴-۵-۵- وضعیت هویت در سنین مختلف
۴-۵-۵-۱- هویت جنسی
۴-۵-۵-۲- هویت اجتماعی و فرهنگی
۴-۶- عواطف در جوانان
۴-۷- نیازهای جوانان
۴-۷-۱- نیازهای کمبود
۴-۷-۲- نیازهای رشد
۴-۷-۳- نیازهای روانی نسل جوان و تبعات عدم ارضای آنها
۴-۸- علایق جوانان
۴-۹- نظام‌های فرهنگی- اجتماعی موثر در رشد نوجوانان و جونان
۴– تاثیر شرایط اجتماعی و اقتصادی بر وضعیت نوجوانان و جوانان
۴– جایگاه جوان در جامعه
فصل سوم : مطالعات تکمیلی
۱- مقررات ساختمانی در سایت با کاربری آموزشی
۱-۱- تراکم ساختمانی در کاربری آموزشی
۱-۱-۱- مقررات ساختمانی در حوزه زمینهای آموزشی با کاربری آموزشی
۱-۱-۲- پارکینگ در کاربری آموزشی
۲- ارکان و اصول طراحی فضای آموزشی
۲-۱- مکان یابی فضای آموزشی
۲-۱-۱- کاربری‌های سازگار
۲-۱-۲- کاربری‌های ناسازگار
۲-۱-۳- قرارگیری مرکز آموزشی در سایت شهر با توجه به ضوابط و اولویتهای همجواری و دسترسی
۲-۱-۴- تحلیل و پیشنهادات همجواریها
۲-۱-۵- مکان یابی با توجه به فرم و شکل زمین
۲-۱-۶- شرایط محیطی
۲-۱-۷- اوضاع طبیعی زمین
۲-۲- جهت یابی فضای آموزشی
۲-۳- دسترسی به فضای آموزشی
۲-۳-۱- شعاع دسترسی
۲-۳-۲- عوامل کاهش شعاع دسترسی
۲-۴- ایمنی واحدهای آموزشی
۲-۴-۱- ایمنی در مقابل سوانح طبیعی
۲-۴-۲- ایمنی در مقابل سوانح غیر طبیعی
۲-۴-۲-۱- حریق
۲-۴-۲-۲- خطوط انتقال و توزیع برق
۲-۴-۳- ایمنی در ارتباط با حوادث داخلی مدرسه
۲-۴-۴- رعایت عقب نشینی جلوی ورودی مدارس
۲-۵- ساختار و سازمان دهی محیط در مدرسه
۲-۶- تناسبات انسانی و نقش آن در طراحی
۲-۶-۱- ابعاد و اندازه‌های وسایل مدرسه
۲-۷- خصوصیات فیزیکی مدارس
۲-۷-۱- انواع سازماندهی مدارس
۲-۷-۱-۱- سازماندهی مرکزی
۲-۷-۱-۲- سازماندهی خطی
۲-۷-۱-۳- سازماندهی شعاعی
۲-۷-۱-۴- سازماندهی مجموعه‌ای یا گروهی
۲-۷- خصوصیات فیزیکی مدرسه
۲-۷-۲- ظرفیت مدارس
۲-۷-۳- تعداد طبقات مدارس
۲-۷-۴- مساحت و حداقل سطح زیر بنای مورد نیاز
۲-۷-۶- ظرفیت و سرانه فضاها
۲-۷-۶-۱- فضاهای بسته و سرپوشیده
۲-۷-۶-۲- فضاهای محوطه
۲-۷-۷- سازمان دهی و ساخت کلاس
۲-۷-۷-۱- سازمان اجتماعی کلاس
۲-۷-۷-۲- سازمان دهی محیط فیزیکی (انواع چیدمان در کلاس)
۲-۸- خصوصیات محیط درس
۲-۸-۱- نورگیری کلاس‌ها
۲-۸-۱-۱- استفاده از نور طبیعی
۲-۸-۱-۲- استفاده از نور مصنوعی
۲-۸-۲- اهمیت عامل رنگ در فضاهای آموزشی
۲-۸-۲-۱- مبانی رنگها
۲-۸-۳- صوت
۲-۸-۳-۲- آلودگی صوتی توسط وسایل نقلیه
۲-۸-۳-۳- روش‌های کنترل سر و صدا
۲-۸-۴- شرایط مناسب هوا در فضاهای داخلی
۲-۹- خروجی‌های مدارس
۲–راهروهای پله
۲– راهرو ها
۲– نرده‌های حفاظ پله
۲– درها
۲– فضاهای واحد آموزشی
۲–۱- فضاهای بسته یا سرپوشیده
۲–۲- فضاهای باز و محوطه
۲– نکاتی در طراحی فضاهای اموزشی
۲-۱۶- اصول کلی در طراحی هنرستانها
۲-۱۷- آشنایی بارشته نقشه کشی معماری
۲-۱۸- اصول مربوط به طراحی فضاهای ورزشی در مدارس
چکیده فصل سوم ( مطالعات تکمیلی )
فصل چهارم : مطالعات تطبیقی
۱- بررسی نمونه‌های داخلی
۱-۱- هنرستان دخترانه پاپلی خلعتبری، تهران
۱-۲- دانشکده هنر‌های زیبا
۲- بررسی نمونه‌های خارجی
۲-۱- دانشگاه پل
۲-۲- مدرسه هنر و معماری فلوریدا
فصل پنجم : مطالعات زمینه
مطالعات زمینه
۱-۱- ویژگی‌های شهر مشهد
۱-۱-۱- مطالعات جغرافیایی و اقلیمی
۱-۱-۲- خصوصیات اقلیمی
۱-۱-۳- تقسیمات اقلیمی و تیپولوژی معماری
۱-۱-۴- ویژگی‌های معماری در مناطق گرم و خشک
۱-۲- اثرات اقلیمی در طراحی فضاهای آموزشی
۱-۲-۱- ضرورت توجه به بحث طراحی اقلیمی در ساختمان‌های آموزشی
۱-۳- عمده‌ترین ویژگی‌های اقلیمی برای ساختمانهای آموزشی در شرایط آب و هوایی مشهد
۱-۴- فرم کالبدی و سازمان دهی پلان
۱-۵- ابعاد و اندازه پنجره‌ها
۱-۶- عمق سایه بان
۱-۶-۱- ضریب سایه بان (c)
۱-۷- تهویه مورد نیاز
۱-۸- مصالح ساختمانی و رنگ سطوح خارجی
۱-۸-۱- تاثیر رنگ خارجی
۱-۹- گیاهان و فضای سبز
۱– پیشنهاد سیستم سرمایش و گرمایش مکانیکی مناسب
۲- مطالعات جمعیتی شهر مشهد
۲-۱- جمعیت کنونی شهر مشهد
۲-۲- جمعیت شناور شهر مشهد ۰
۲-۳- جمعیت آینده شهر مشهد ۰
فصل ششم : معرفی سایت پروژه
۱ـ عوامل مهم و تأثیر گذار در مکان یابی سایت آموزشی
۲ـ معرفی سایت
۲-۱- بررسی منطقه پروژه
۲-۱-۱- وضعیت فیزیکی زمین (ابعاد و اندازه‌های سایت)
۲-۱-۲- موقعیت مکانی به لحاظ کاربری‌های اطراف
۲-۱-۳- دسترسی‌های پیرامون سایت و وضعیت ترافیکی آن
۲-۱-۴- ترافیک
۲-۱-۵- تراکم ساختمانی در محدوده سایت
۳- سایت آنالیز
۳-۱- تحلیل دسترسی‌ها و درجه بندی معابر
۳-۲- بررسی کاربری‌های اطراف و تراکم طبقاتی
۳-۳- بررسی گره‌های ترافیکی و آگوستیک
۳-۴- بررسی وضعیت تابش
۳-۵- دید و منظر از بیرون سایت به درون
۴- عکس‌های سایت
فصل هفتم : برنامه فیزیک طرح
برنامه فیزیکی طرح
فصل هشتم : مبانی طراحی معماری پروژه
۱- مبانی نظری خاص طرح
۲- روند طراحی
۲-۱- لکه های پیشنهادی
۲-۲- احجام پیشنهادی
۳- دیاگرام توجیه طرح پروژه
منابع