رساله معماری طراحی فرهنگسرای هنر صنایع

فهرست مطالب:
1- فصل اول : کلیاتی در مورد صنایع دستی 13
1-1صنایع دستی از دیدگاهای مختلف 14
2-1 نگرشی بر تاریخچه صنایع دستی ایران 17
3- 1 جایگاه صنایع دستی در ایران 19
1-3-1 توجیه اقتصادی 20
2-3-1 توجیه فرهنگی و اجتماعی 21
1-2-3-1- صنایع دستی و فرهنگی خودی 22
2-2-3-1 صنایع دستی و فرهنگ بیگانه 23
3-3-1صنایع دستی و ارزشهای هنری و تاریخی 24
4-1 آشنایی با تعدادی از صنایع دستی موجود در کشور 25
1-4-1سفالگری 25
1-1-4-1 شیوه های تولید در حال حاضر 26
1-1-4-1 شیوه های تولید در حال حاضر 27
2-1-4-1 لعاب 29
3-1-4-1 کاشی کاری 30
4-1-4-1 کوره های کاشی پزی 32
5-1-4-1 کاشی گلی 33
6-1-4-1 کاشی جسمی 34
7-1-4-1 رنگ سازی 35
2-4-1 قلمزنی 36
1-2-4-1 شیوه کار 37
3-4-1 زرگری 38
4-4-1 منبت 38
4-4-1 منبت 39
1-4-4-1 شیوه کار 39
5-4-1 معرق 40
6-4-1 خاتم 41
1-6-4-1 شیوه های تولید خاتم 41
7-4-1 قالیبافی 42
1-7-4-1 قالیبافی در دوره های گوناگون تاریخی 43
2-7-4-1 نکات فنی 44
3-7-4-1ساختمان دار قالیبافی 44
4-7-4-1 ابزارهای قالیبافی 46
5-7-4-1 رفوگری 47
8-4-1 نمد مالی 48
9-4-1 پارچه بافی 50
1-9-4-1 مشخصات دستگاههای بافندگی دستی 52
2-9-4-1 پارچه های قلم کار 55
1-2-9-4-1 شیوه تولید 55
2-2-9-4-1 مهرچوبی 56
3-2-9-4-1 رنگ 57
4-2-9-4-1 پارچه 58
10-4-1 چاقوسازی 59
1-10-4-1 تولید 60
2-10-4-1 ذکر بعضی از فوت و فن های کار 61
11-4-1 شیشه گری 63
1-11-4-1 تاریخچه شیشه گری در ایران 63
2-11-4-1 شیوهای تولید 65
12-4-1 سازهای سنتی 70
13-4-1 مینیاتور 72
1-13-4-1 تحول هنر مینیاتور 74
2- فصل دوم: مطالعات محیطی 76
1-2 موقعيت قرارگيري استان زنجان در كشور 77
2-2 كليات سياسي، اداري استان زنجان 77
1-3-2 راه آهن 81
2-3-2 راه‌هاي هوايي 81
4-2 بررسي وضعيت جغرافيايي استان زنجان 83
1-4-2 كوهها 83
2-4-2 رودخانه‌ها 83
3-4-2 پوشش گياهي 84
5-2 شرايط آب و هواي استان زنجان 86
1-6-2 ت توپوگرافيك شهر زنجان 90
7-2 مطالعه زمين‌شناسي و زلزله شهر زنجان 91
8-2 وضعيت اقليمي شهر زنجان 94
1-8-2 تابش آفتاب 94
2-8-2 دماي هوا 98
3-8-2 رطوبت هوا 98
4-8-2 باد 98
5-8-2 بارندگي 99
3- فصل سوم مطالعات معماری : 102
معرفی و شناخت شهر زنجان ، تاریخی، اجتماعی و اقتصادی1-3 مقدمه 102
1-3 مقدمه 103
2-3 وجه تسمیه زنجان 103
3-3 عوامل مؤثر درپیدایش و گسترش شهر زنجان 105
4-3 تاریخچة توسعة شهر زنجان 107
5-4 خصوصیات کلی ‌بافت قدیمی شهر زنجان 116
7-3 عناصر تاریخی شهر 120
1-7-3 محلات 121
2-7-3 حصار شهر 122
3-7-3 آب انبارها 123
4-7-3 گرمابه‌ها 123
5-7-3 رختشویخانه 124
6-7-3 امامزاده‌ها 124
7-7-3 مساجد 125
8-7-3 مجموعه تاریخی بازار 126
8-3 ویزگی های فرهنگی و نژادی 128
9-3 مطالعه خصوصیات جمعیتی شهر زنجان 129
1-9-3 ساختار سنی و جنسی جمعیت 130
10-3 آمار پاره ای از فضاهای فرهنگی شهر زنجان 133
11-3 بررسی وضعیت اقتصادی شهر زنجان 134
1-11-3 عمده صنایع دستی موجود در شهر زنجان 137
1-1-11-3 چاقو سازی 138
2-1-11-3 ملیله سازی 138
3-1-11-3 چارق دوزی 139
4-1-11-3 فرش بافی 139
4- فصل چهارم : مطالعات تحلیلی 140
برسی عوامل موثر در طراحی 1-4 برخی ا ز معیارهای آسایش 140
1-4 برخی ا ز معیارهای آسایش 141
1-1-4 نمودار زیست- اقلیمی ساختمانی به روش اولگی 141
2-1-4 نمودار زیست- اقلیمی ساختمانی به روش گیوانی 141
3-1-4 معیار ماهانی 145
2-4 تأثیر عوامل اقلیمی بر منطقه آسایش انسان در شهرزنجان 148
3-4 تأثیر عوامل اقلیمی برساختمان در شهر زنجان 149
4-4 اهداف عمده در طرح اقلیمی در شهر زنجان 152
1-4-4 اجتناب از اتلاف حرارت ساختمان 155
2-4-4 اجتناب از اتلاف حرارت ساختمان با کنترل وزش باد 156
3-4-4 بهره‌گیری از انرژی خورشیدی در گرمایش ساختمان 158
4-4-4 محافظت ساختمان در برابر تابش آفتاب 159
5-4-4 بهره‌گیری لز نوسان روزانه دمای هوا 161
6-4-4 فرم کالبدی ساختمان 162
7-4-4 نحوه قرارگیری ساختمان‌های مجموعه 163
8-4-4 عوامل مؤثر در تعیین جهت استقرار ساختمان‌های مجموعه 164
1-8-4-4 عامل تابش آفتاب در تعیین جهت استقرار ساختمان‌های مجموعه 165
2-8-4-4 عامل باد در تعیین جهت استقرار ساختمان‌های مجموعه 166
3-8-4-4 جهت خیابانها و مسیرهای عابر پیاده 170
4-8-4-4 پنجره‌ها و سایه‌بان‌ها 170
5-4 نتایج 171
5- فصل پنجم :اصول فنی و استانداردهای طراحی در فضاهای مجموعه 177
1-5 تعداد واحدها و ساعات تدریس رشته صنایع دستی 178
2-5 بررسی و شناخت فضاهای اصلی و فرعی مجموعه 180
1-2-5 فضاهای آمورشی 181
2-2-5 فضاهای کمک آموزشی 181
3-2-5 فضاهای رفاهی و خدماتی 181
3-5 استانداردهای طراحی برای فضاهای کمک آموزشی 184
2-3-5 یک کتابخانه 189
4-5 فضاهای مختلف کتابخانه 196
1-4-5 الحاقات به کتابخانه 196
5-5 فضاهای کتابخانه 197
1-5-5 کتابخانه های مرجع 198
1-1-5-5 تسهیلات مطالعه انفرادی 198
2-1-5-5 نور در کتابخانه 200
3-1-5-5 صدا در کتابخانه 203
4-1-5-5 درجه حرارت، رطوبت و تهویه 203
5-1-5-5 کابینت های کارتهای کاتالوگ 203
6-1-5-5 اطفای حریق 206
6-5 واحد خدمات عمومی 206
1-6-5 واحد خدمات فنی 206
2-5-6 واحد خدمات اداری 206
3-5-6 خدمات پشتیبانی 207
7-5 کارگاهها 207
8-5 معیارهایی که در برنامه ریزی فیزیکی این مجموعه تأثیر گذارند 210
9-5 دسته بندی فضاهای موردنیاز با توجه به کاربری 211
10-5 فضاهای آموزشی 212
1-10-5 کلاسها و کارگاهها 212
11-5 فضاهای کمک آموزشی 213
1-11-5 کتابخانه 213
2-11-5 مجموعه مواد کتابخانه 213
12-5 فضاهای رفاهی - خدماتی 216
13-5 تحلیل سایت و روند طراحی 218
1-13-5 موقعیت سایت در طرح تفصیلی شهرستان زنجان 222
14-5 دلایل انتخاب سایت 228
15-5 اهداف موردنظر طرح تفصیلی 229
1-15-5 طرح تفصیلی و نقاط مثبت در سایت 229
2-15-5 طرح تفصیلی و نقاط منفی در سایت 230
16-5 آشنائی با موقعیت سایت طراحی 231
1-16-5 دسترسی ها 231
2-16-5 فضاهای باز و بسته 232
3-16-5 کیفیت ابنیه 232
4-16-5 طبقات 233
5-16-5 کاربری ها 233
17-5 روند طراحی 234
1-17-5 تجزیه و تحلیل سایت 234
2-17-5 موقعیت سایت در بافت شهرستان 246
18-5 دید و منظر در مقیاس شهری 246
19-5 ترافیک سواره و شبکه های ارتباطی 256
20-5 ترافیک پیاده و شبکه های ارتباطی 258
1-20-5 گره ها 260
21-5 سایت و موقعیت مکانی کاربریها 261
22-5 اهداف موردنظر طراحی 262
23-5 توصیف طرح 267
1-23-5 توصیف ایده کلی طرح (concept) 267
2-23-5 ایده اصلی طرح 270
25-4 نقشه ها و مدارک معماری 300
1-25-4 اتودهای اولیه تا شکل گیری طرح نهایی 300
6- فصل ششم :فهرست منابع 316
1-6 منابع و مآخذ 317









فهرست اشکال:
شکل(1-1) 26
شکل(2-1) 30
شکل(3-1) 36
شکل(4-1) 38
شکل(6-1) 45
شکل(10-1) 60
شکل(11-1) 69
شکل(12-1) 70
شکل(13-1) 71
شکل(15-1) 72
شکل(16-1) 73
شکل(1-2) 79
شکل(2-2) 82
شکل(3-2) 85
شکل(4-2) 87
شکل(5-2) 89
شکل(6-2) 93
شکل(9-2) 101
شکل(2-3) 110
شکل(3-3) 113
شکل(4-3) 118
شکل(5-3) 125
شکل(1-4) 143
شکل(2-4) 144
شکل(3-4) 168
شکل(4-4) 169
شکل(5-4) 174
شکل(6-4) 175
شکل(1-4) 176
شکل(1-5) 185
شکل(2-5) 186
شکل(3-5) 187
شکل(4-5) 188
شکل(6-5) 195
شکل(7-5) 199
شکل(4-5) 204
شکل(9-5) 205
شکل(10-5) 208
شکل(11-5) 209
شکل(12-5) 223
شکل(13-5) 224
شکل(15-5) 225
شکل(16-5) 227
شکل(17-5) 235
شکل(18-5) 236
شکل(19-5) 237
شکل(20-5) 238
شکل(21-5) 240
شکل(22-5) 240
شکل(23-5) 241
شکل(24-5) 242
شکل(25-5) 243
شکل(26-5) 244
شکل(27-5) 245
شکل(28-5) 248
شکل(29-5) 250
شکل(30-5) 251
شکل(31-5) 253
شکل(31-5) 254
شکل(32-5) 255
شکل(33-5) 257
شکل(34-5) 259
شکل(35-5) 261
شکل(36-5) 263
شکل(37-5) 264
شکل(38-5) 265
شکل(39-5) 266
شکل(40-5) 267
شکل(41-5) 270
شکل(42-5) 271
شکل(43-5) 300
شکل(44-5) 301
شکل(45-5) 302




فهرست جداول:
جدول (1-2) 92
جدول(2-2) 97
جدول(1-3) 130
جدول(2-3) 131
جدول(3-3) 132
جدول(4-3) 133
جدول(5-3) 133
جدول(6-3) 134
جدول(7-3) 136
جدول(8-3) 137
جدول(1-4) 146
جدول(2-4) 148
جدول(3-4) 152
جدول(4-4) 155
جدول(1-5) 180
جدول(2-5) 191
جدول(3-5) 193
جدول(4-5) 202
جدول(5-5) 220
جدول(6-5) 221
جدول(7-5) 275
جدول(8-5) 276
جدول(9-5) 278
جدول(10-5) 280
جدول(11-5) 282
جدول(12-5) 284
جدول(13-5) 287
جدول(14-5) 291
جدول(15-5) 292
جدول(16-5) 293
جدول(17-5) 296
جدول(18-5) 297
جدول(19-5) 298
جدول(20-5) 299



1- فصل اول : کلیاتی در مورد صنایع دستی
1-1صنایع دستی از دیدگاهای مختلف
صنایع دستی به ویژه صنایع دستی روستایی در کشورهایی که از این صنعت برخوردارند واز نظر مواد اولیه و نیروی انسانی امکان تولید دارند، نوعی فعالیت اقتصادی است که منجر به تولید کالاهای جدیدی می شود. آمیختگی شدید این فعالیتها با سنت ها، عادات و بینش سازندگان و همچنین تأثیر محسوس محیط جغرافیایی در این صنعت از جمله مسائلی است که باعث تمایز آن از فرآورده های کارخانه ای می گردد زیرا بر خلاف مصنوعات کارخانه ای که در مقیاس زیاد و بطور یک شکل تولید می شود، صنایع دستی هر منطقه و حتی تولیدات هر صنعتگر از نظر طرح، شکل و اندازه از اشیاء مشابه خود کاملاً متمایز و مشخص است ودر اکثر موارد مایه ای از فرهنگ سازندگان خود را به همراه دارد.

صنایع دستی از لحاظ لغوی
اصطلاح صنایع دستی از نظر لغوی دارای مفهوم و احد و ثابتی نیست و هنوز تعریفی که بطور جامع و کامل مورد پذیرش همه کارشناسان و سازمانهای مسئول در کشورهای مختلف باشد، وضع نشده و به عبارت دیگر، صنایع دستی چه در بیان عادی و چه در اصطلاح فنی دارای مفاهیم متعددی است.

در دایرهالمعارف بریتانیکا آمده : ((صنایع دستی به آن گروه از صنایعی گفته می شود که به مهارت، ذوق و بینش انسان در آن نقش اساسی دارد)) و از دیدگاه استاد علی دهخدا، صنایع دستی عبارت است از : ((آنچه با دست ساخته می شود، از قالی و پارچه و ساخته های فلزی و غیره))و دکتر معین را عقیده براین است که: ((صنایع دستی شامل صنعت هایی است که دست در آن دخیل باشد، مانند پارچه بافی و قالیبافی)). در یک کلام: ((صنایع دستی به آن گروه از صنایع اطلاق می شود که تمام یا قسمت اعظم مراحل ساخت فرآورده های آن با دست انجام گرفته و در چارچوب فرهنگ و بینش های فلسفی، ذوق و هنر انسانهای هر منطقه با توجه به دیدگاه ههای قومی آنان ساخته و پرداخته می شود)). و بر مبنای مجموع تعاریف می توان ویژگیهای زیر را برای صنایع دستی برشمرد:
1- صنایع دستی از جمله فعالیتهایی است که در آن دست انسان دارای نقش اساسی باشد.
2- صنایع دستی از معدود صنایع ملی و غیروابسته ای است که به هیچوجه نیازمند کارشناس و متخصص خارجی نیست و مواد اولیه مورد مصرف در آن معمولاً مواد ساده ای را شامل می شود که به آسانی و ارزانی قابل تهیه است.
3- فعالیت در اکثر رشته های صنایع دستی محتاج ابراز و وسایل چندان پیچیده و سرمایه زیاد نیست، در واقع ذوق، استعداد و مهارت صنعتکر اصلی ترین و مهم ترین عامل تولید به حساب می آید.
4- صنایع دستی، خصوصاً در مناطق روستایی یکی از عوامل مکمل اقتصاد کشاورزی بوده و بدلیل دارا بودن قابلیت های ایجاد کار و درآمد می تواند ایام فراغت روستانشینان را پر کند و مانع مهاجرتهای دائمی یا فصلی آنان شود.
5- فرآورده های دست ساز به دلیل برخورداری از ویژگیهای مصرفی کاملاً توانایی جانشینی محصولات ماشینی را داشته و با بهره گیری از تکنیکی بسیار بدوی و ساده می تواند از وابستگی به کشورهای دیگر بکاهد.
6- صنایع دستی می تواند عامل انتشار مؤثری برای فرهنگها و سنن مناطق مختلف کشور باشد.
7- ناهمانندی و عدم تشابه از ویژگیهای صنایع دستی است و در نتیجه این خصوصیت، محصول دست هر صنعتگر به سادگی از محصولات مشابهی که توسط صنعتگری دیگر ساختهشده قابل تشخیص است.
8- صنایع دستی با ویژگیهای خود به دو دسته شهری و روستایی قابل تقسیم است که هر یک از این دو نوع نیز نسبت به هویت و کیفیت خود می تواند کارگاهی یا خانگی و دائمی یا فصلی باشد.


2-1 نگرشی بر تاریخچه صنایع دستی ایران
نگرشی بر وضع کلی تاریخ ایران و نیز توجه داشتن به نتایج حفریات باستان شناسی انجام شده در نقاط مختلف زمین تنها وسایلی است که می تواند پایه و اساس هرگونه اظهارنظری پیرامون صنایع دستی باشد. به اعتقاد محققان قدیمی ترین مرحله زندگی بشر در ایران، تمدن مخصوص و مشخص عصر حجر میانه است که حدود 12000 تا 10000 سال با آن فاصله داریم و مدارک مربوط به آن حکایتگر آن است که حدود شش هزار سال قبل از میلاد مسیح، کشت غلات، مخصوصاً گندم و جو در ایران مرسوم بوده و محصولات زراعی بوسیله داسی که از سنگ چخماق ساخته شده و لبه ای دندانه دار و مضرس داشته درو می شده و در همین زمان، دامداری و استفاده از گوشت و شیر بز و گوسفند رایج بوده و افزون براین پشم گوسفندان به مصرف رشتن و بافتن می رسیده و مردم با تهیه نوعی سفال ناهموار و کم پخت و نیز تهیه انواع ابزار شکار با سنگ و استخوان حیوانات آشنایی داشته اند.
دکتر گیرشمن، ضمن تحقیقات و تألیفات خود بوجود اشخاصی اشاره می کند که در عصر حجر میانه در کوهستانهای بختیاری می زیستند و شیوه های ساخت ظروف سفالین را می دانستند. در عصر فلز، با وجودیکه تدریجاً ساخت آلات و ادوات ریختگی برنزی و مسی رواج یافت، معهذا هنوز استعمال ابزار سنگی بر انواع مشابه غلبه داشت.
با فرا رسیدن عصر مفرغ در حدود 2700 سال پیش از میلاد مسیح، که تحول و دگرگونی چشمگیری در تمدن سراسر آسیای غربی بوجود آورد، کیفیت زندگی مردم به دلیل برخورداریشان از مصنوعاتی که زندگی راحت تری را ممکن می ساخت، افزایش یافت. در همین دوره مهره هایی زینتی توسط استادکاران صنعتگر ایرانی تولید می گردید و علاوه بر آن، ظرفی سفالین بوسیله چرخ های کوچک مخصوصی که با دست به گردش در می آمد و طبق قاعده ای خاص در کوره های سربسته حرارت می دید توسط ایرانیان ساخته می شد. در حفریات انجام شده در دو کیلومتری جنوب غربی تخت جمشید، سفالهایی بدست آمده مه نقاشی و تزئین شده و تقریباً به نازکی ظروف چینی امروزی بوده است و بهترین دلیل ترقی و تکامل صنعت سفال سازی در دوره ای که ظروف به آن تعلق دارد، می باشد. همچنین در تپه گیان(در نزدیکی همدان)سفالهایی به رنگ قرمز و زرد به اضافه خنجرهای فلزی حکاکی شده ای بدست آمده که متعلق به 1300 تا 1100 سال قبل از میلاد مسیح است.
دکتر اریک اشمید، هنگام حفاری در اطراف دامغان به مجموعه ای از بهترین فرآورده های صنعتگران دو تا سه هزار سال قبل از میلاد مسیح دسترسی یافت که شامل کوزه های بزرگی به اشکال هندسی و دارای لعاب قهوه ای روشن و کرم است و اکثراً با کمک چرخ ساخته شده و گویای رونق و رواج فن لعاب دادن سفال در ایران پنج هزار سال قبل می باشد.
دکتر اشمید طی حفاریهایی که در سال 1313 در نزدیکی تهران انجام داد نیز به کشف آثاری مشابه آنچه در دامغان یافته بود توفیق یافت.با این تفاوت که سفالهای مکشوفه در حفاری اخیر اکثراً دارای نقوش هندسی به رنگ سیاه و سطحی صیقل یافته است و با گل آن گیاهی مانند کاه مخلوط می باشد.